Yazan: Nazım Hikmet
Yöneten: Emrah Eren
Dekor ve Kostüm Tasarımı: Barış Dinçel
Işık Tasarımı: Yüksel Aymaz
Hareket Düzeni: Esra Yurttut
Oynayanlar:
Aşkın Şenol
Baransel Gürsoy
Berk Yaygın
Deniz Özmen
Fatih Koyunoğlu
Gökhan Azlağ
Pınar Tuncegil
Tiyatro Adam'la tanışma oyunum oldu İvan İvanoviç.Var Mıydı, Yok Muydu? Nazım Hikmet'ın Sovyetler Birliği'ndeyken yazdığı oyun Sovyet bürokrasisindeki yozlaşmayı anlatıyor ama aslında herhangi bir ülkede ve herhangi bir zamanda geçebilir. Yani iktidarın yozlaştığı herhangi bir yer herhangi bir zaman.
Petrov, bir taşra kasabasının en yüksek idari amiridir. İşine bağlı, insanlara içtenlikle yardım etmek isteyen genç bir yönetici. Üstelik aşık. Sevdiği kadınla nişanlı. Yani mevcut bürokratik düzen içinde bir ayrık otu. Sürüden ayrılanı ya kurt kapar ya da bir köşede sinsice bekleyen İvan İvanoviç'lere yem olur. Farklı olan sevilmez. Sistem onu da kendine uydurabilmek için çarklarını döndürmeye başlar. Çarkları döndüren makinenin düğmesine de İvan İvanoviç basar. Petrov'un etrafını saran dalkavuklar hayatla arasına etten bir duvar örer ve onu sanal bir dünyaya hapsederler. Petrov önce kendine yabancılaşır sonra da başı kasketli halkına. Biz de Petrov'un yavaş yavaş gerçeklikten kopuşuna, gücünün esiri oluşuna ve içindeki canavarı dışına çıkarmasına tanıklık ederiz.. Peki kimdir bu dönüşümün gerçek sorumlusu? Peki İvan İvanoviç gerçekten var mıdır? Yoksa herkesin içinde bir İvan İvanoviç mi saklıdır? Petrov'ların ömrü ne kadardır? Belli bir kullanım süreleri var mıdır?
Biraz da oyunun sahnelenmesinden bahsetmek istiyorum. Barış Dinçel'in dekorları çok başarılı olmuş. Dekoru oluşturan, metal çerçeve kapılar, metal kutular, bunlarla yapılan koreografi Petrov'un yaşadığı değişimi, deformasyonu o kadar iyi anlatmış ki. Yüksel Aymaz'ın ışık uygulaması eşliğinde sahnede sürekli değişen, devinen, yenilenen kısaca yaşayan bir dekor seyrettik. Bu devinim oyuna bambaşka bir enerji ve etkileyici görsellikler katmış.
Adam Tiyatro kadrosu uyumlu bir ekip ve herkes çok başarılıydı. Ama İvan İvanoviç'i ve yaşlı kadını oynayan Aşkın Şenol ve Petrov'u oynayan Fatih Koyunoğlu gerçekten çok iyiydi. Özellikle Fatih Koyunoğlu'nun miting sahnesinde halka konuşma yaparken - ya da nutuk atarken- sanki içinden çok tanıdık bir politikacı çıktı gibi geldi bana. "Eyyy falanlar, filanlar!" desem mesela.
Nazım Hikmet'in mekandan ve zamandan bağımsız, evrensel nitelikler taşıyan bu oyununun Adam tiyatro yorumu kesinlikle seyredilmeye değer. Kaçırmayın. Etrafınızdaki İvan İvanoviç'lere ya da daha önemlisi içinizde bir yerlerde saklanıp, ortaya çıkmak için fırsat kollayan İvan İvanoviç'lere dikkat edin. Onlar her yerdeler.
Meraklısına Video 1:
Meraklısına Video 2:
Sizlere not: Sahnelerde neler oluyor öğrenmek için Facebook'da entelektüelbaykuşlar sayfamızı takip edebilirsiniz.
Kendime Not.: Bizim takım ben, naz ve Selmuş.
Kendime Resim:
Meraklısına Not 1 (Wikipedia'dan alıntıdır)
Nazım Hikmet'in Sovyet temalı tek eseri olan oyundur. Eser Noviy Mir (Yeni Dünya) dergisinde 1954'te yayımlamış ve büyük ilgi görmüş. Ülkedeki pek çok tiyatro eseri repertuarına almak için girişimde bulunmuş. Moskova Satir (Yergi) Tiyatrosu baş rejisörü Valentin Pluçek tarafından sahneye kondu ve ilk defa 11 Mayıs 1957'de sahnelendi. İzleyiciler tarafından çok beğenilen eser, dergiden yayımlanmasından 6 ay sonra Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Kominist Partisi tarafından incelemeye alınıp Sovyet işletmeleri yöneticilerinin olumsuz yönlerini vurgulamaya çalışan bir eser olarak değerlendirildi. 5. gösterimden sonra zamanın Kültür Bakanı Ekaterina Frunsteva tarafından yasaklandı. repertuvarlardan çıkarıldı ve bir daha oynanmadı. Aynı dönemde Prag'ın değişik sahnelerinde sergilendi.
Oyun bir Sovyet kasabasında geçmektedir ancak Yazar konunun bir Lehistan, Çek, Macar kasabası veya bir başka ülkede de geçebileceğini belirtmiş, nerede sergilenecekse orada en yaygın isimle değiştirilip sahnelenmesini istemişti. Oyun Çekoslavakya'da "Flip Flipek Var Mıydı, Yok Muydu?" Azerbeycan'da "Hasan Hüseyinov" ismi ile sahnelenmiştir.
Merajlısına Not 2: (yeşil Gazate haberinden alınmıştır)
İvan İvanoviç Var Mıydı Yok Muydu Türkiye’de ilk olarak 1991 yılında, İstanbul Külütür Sanat Vakfı’nın düzenlediği 3. Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivalinde, Zeliha Berksoy’un genel sanat yönetmenliğinde, Ali Cem Köroğlu’nun sahne tasarımı, Gönül Sipahioğlu’nun giysi tasarımı, Ali Düşenkalkar, Turgay Kantürk’ün reji asistanlığı ve Kenan Işık’ın rejisi ile Bakırköy Belediye Tiyatrosu tarafından sahnelenmiş ve sahnelendiği sezonda “İsmet Küntay En İyi Yapım” ödülü ile Eleştirmenler Birliği en “iyi yapım” ödülü almıştı.
Oyunda İvan İvanoviç’i Aytekin ÖZEN, İvan İvanoviç’i Turgay KANTÜRK, İvan İvanoviç İlyas İLBEY,İvan İvanoviç’i Nurhayat ATASOY, İvan İvanoviç’i Sevim ORAL, İvan İvanoviç’i Şefik KIRAN, Katip’ / İvan İvanoviç’i Tunca AYDOĞAN, Şoför’ü / İvan İvanoviç’i Erkan CAN, Heykeltraş’ı / İvan İvanoviç’i: Gürdal TOSUN, Petrof’u Ragıp SAVAŞ,, Kasketli’yi Munis DÜŞENKALKAR, Hasırşapkalı’yı Boran KAYA, Fotoğrafçı’yı Sait SEÇKİN, Muhabir’I / Garson Kız’ı Cihan BIKMAZ, Orkestra Şefi’ni Münir AKÇA, Anna Nikolayevna’yı Semiha BERKSOY, Tatyana Vasilevna’yı Gülümser GÜLHAN, Lüsya’yı Fidan Tek, Kâtip Kız’ı Ayşe DEMİREL oynamıştı.
Oyun daha sonra, 2000/2001 tiyatro sezonunda, Ali Yenel’in sahne tasarımı ile Bakırköy Belediye Tiyatroları’nın 10. kuruluş yıldönümü nedeniyle yine Kenan Işık tarafından farklı bir yorumla sahnelenmişti.
İvan İvanoviç Var mıydı yok muydu Bakırköy Belediye Tiyatrosu 2001
Yazının tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder